KHUAPUI

Zimih Philhlonak

Zimih cu kan uico zuatmi a nu a si. Uipi fim ngai a si i nihin tiang ka philh kho lo. Kan chungkhar zong nih kan philhlo awk a si. A muisam cu: A pumpaluk in anak, a mei a bul. A hna a pahnih in a bul i a tawi. A pum a hme. A khan a niam.

Mah kan uipi cu 1980 hrawng in kan zuatmi a si tiah ka ruah. Phun Ze pa te uifa a hrin lio ah Mangmang (Mang Bawi) nih an fapa Khia Thar sin ah aa ham i kan ilak mi a si. A fimtuk. Mangmang a ngakchiat lio ah a si i khur chung ah savo chiahpiak i cawh ter, leikuang ah zukhor kawlter i cheih, zubui cawhnak ah kalpi i cawhter ti bantuk a cawnpiak tawn. Cutin a cawnpiak ca ah a fim a si lem lo. A hmette hrimhrim in a colcangh le a umtuning phundang a si i a fimcia hrimhrim mi a si. Cawnpiak chih tikah minung duhnak le fialmi vialte theihthiam kho tiang in a fim khawhnak a si.

Mi le mah a thleidan, zan a vak sawhsawh mi le firkhut phun in thlite in a kal, aa chawkmi pawl a thleidan hna. Fir phun in thlite in zan ah siseh, chun ah siseh a hmuh hna ahcun seh a timh hna i a dawi hna. Guitar a tum i hla a sa mi pawl, abu in nuamte in a kalmi pawl cu zeihmanh a ti hna lo. Chungkhar minung le innpa minung vialte a kan thleidan dih. Minung lawng si lo, chizawh, ar, vok, meheh, caw, naa, raang tiang in chungkhar ta le mi ta a thleidan khawh dih. Uico dang cu chizawh he an irem tawn lo i an zua tti kho lo. Zimih cu chizawh he kan zuat tti i nuam te le daw tein an um tti.

Zimih cu kan dawt tuk ve. Kan putar hi hlan ruahning rumro in uico cu rawl zong pek ding a si lo a ti i rawl ei lio a pawng a um ahcun hngerhthlei in a tuk tawn. Cucaah kan putar pawng ah a kal duh lo. Ka pa nih rawl hi a pek tawn i kan pa cu Zimih nih a dawtbik ve ko tiah ka ruah. Zeitik hmanh ah rawl pek lo le pawttam in kan chia bal lo. Cucaah kan chungkhar dihlak chungkhar khat sinak thinlung a ngei ve i a kan dawt taktak ve. Kan chimh mi le kan cawnpiak mi vialte a ngaih dih. Tuah kan fial ahcun a tuah i tuah hlah tiah kan thlauh ahcun a tuah lo. A tuah lio cuahmah ah kan sik ahcun ahcun a ngol colh.

Ramlak kal tik, lolang kal tik, loriak kal tik ah a kan zulh zungzal tawn. Zimih nih a kan zulh poah ahcun kan kalnak le kan umnak hmun poah ah kan hna a ngam. Kan ral a chia lo. Zu, va, sahngar, saveh, sakuh, sakhi tiang tampi a tlaih. Zu le va a tlaih ahcun ei lo in inn ah a tlunpi i thaithawh zanriah meh a si tawn. Minung cheukhat nak hmanh in san a tlai deuh hrimhrim ko.

Ka pa thih (1986 January 23 ah a kan liamtak i 24 January ah thlan a tla) lio ah Zimih a ttahning nih kan ngaih a kan chiatter i kan lung a kan fahther khun tiah ka nu nih a ka chimh. Keimah Falam ZTC ah B. Th. 3^rd ka kai lio a si i ka pa ruak zong ka hum kho lo. Kharpi (March, 1986) tu ah ka hawile Z. Tum Hmung, Di Van te pawl nih khua tiang an ka thlah i an cungah kaa lawm tuk. Nihin tiang an ka dawtnak ka philh lo. Hmailei zong ah ka philh lo ding mi dawtnak a si.Zimih cu ka pa thlanmual vuinak tiang a thlah ve. Ka pa thih hnu zanlei fatin thla 2, 3 leng tiang kan inn hmai in a si lo le kan hauka in thlanmual lei a hoih tawn i a ttap tawn an ti. Rawl a pe tawn tu le a daw bik tu ka pa nih a kaltak cu a ngaih a chia tuk hringhran ve ca ah a si. Minung chim lo, sattil le saram hmanh nih dawtnak hi an theih hrimhrim ve i ngaihchiat zong an ngei ve ti fiang tein Zimih nunnak ah a lang.

A nung chung ah kumkhat voikhat maw voihnih dik fa a kan hrinpiak peng. A fa hrin vialte zong thlua an chuak dih. Midang nih a nu a fim, a ttha tiah a fale cu a hrin tinte an icuh zungzal. Arvai pumkhat he kan i thleng lai ti a si nain micheu cu an kan pe lo. Cubantuk pek duhlo lungthin a ngei i a lak rumro in thil hmuh a duhmi cu kan cawh ve fawn hna lo.

Cuticun kum 1987/88 hrawng ah ui zawtnak tlangrai nih a phak ve i a ruak hmanh fim lo in amah tein a tlau i ramlak ah a thi. Zimih bantuk uifim, uittha cu kan hmu kho ti lai lo dah! Amah philhlonak mah ca hi ka ttial i record ah ka chiah. A tanglei ah hin a nunning le a santhlaihnak vialte a tawinak in ka ttial.

• Innchung ah riah/ih kan senh lo bantuk in innleng ah a um zungzal. Kan auh caan te lawng ah innchung a lut i amah tein innleng le inntual ah a um zungzal.

• Midang le chungkhar a kan thlei dan. Zan ah mifir phun in a vak mi cu seh a timh hna, hla a sa sawhsawh i ningcang tein a vak mi cu zei a ti hna lo.

• Facang kan pho tikah ar a hngah tawn. Kan ar le mi ar zong a thleidan khawh. Facang a rak ei mi ar a dawi tikah mah ar le mi ar a dawi mi aa dang.

• Vok rawl kan pek tikah mi vok nih a ei piak dih ttheu tawn mi hna khi Zimih nihcun tthate in a hngah tawn. Kanmah vok le mi vok a thleidan khawh. Kanmah vok cu a seh bal lo.

• Lamhla in khual tlawnnak in kan tlun tikah a kan theih peng. Kanmah chung lawng si lo in innpa le kan chungkhar cingla rualchan zong a theih hna.

• Bia a ngai tuk. Kanmah chungkhar nih kan chimh le kan sik ahcun zei bantuk vok ar le uico dang, caw, naa, raang, le minung zong a boah/au hnawh hna lo. Kan chimhning te in a um zungzal.

• Zingka tein a vak i thaithawh ei hlan ah inn a phan tthan tawn. Valah, zu, cepa, zubui ti bantuk a rak phorh tawn.

• Sahngar, saveh, hna zong tamlak te a tlaih. Inn pawng ah sahngar nih ar a seh tik poah ah a dawi i minung nih a hnu in kan zulh tawn. Thingkung a kainak tang in a hngah i a boah thawng in minung nih an fuh tawn i sahngar cu an thah tawn.

• Sakhi pa 3 a tlaih. A dawi lengmang i thaba cikcek in a tuah. Tiva le hor ah a dum tawn. Minung nih an chuahhnawh i an thah tawn. Khanhawt ramkal tikah an kalpi tawn. Khan hawt hlan poah aw au lo in a um. Minung an au hnu lawng ah khan hawttu a zulh ve tawn hna. Saneh dawi ding an ngeih ahcun an hmuhsak hnu ah a zulh tawn i minung nih a hnu in an zulh tawn.

• Sakuh ramvaih ah an sawm ttheu i a khorchung a luh hnawh lengmang. Sakuh kua chung a luh hnawhnak fakpi in an hling in an kah ttheu. An tlaih mi savo minung pakhat vo an phawt ve tawn.

• Amah tein zu khor a cawh tawn i a tlaih lengmang. A tlaihmi zu poah ei lo in a kan pek lengmang. Amah te ramlak a kal lio a si ahcun inn ah a tlunpi tawn.

Note: Ttialding a um rih ko nain caan ka ngei ti lo. Hmailei kan peh tthan te lai. Mah ca hi 12 Feb 2010 ah ka ttialmi a si [LSKL].